Wat is stamwortgehalte?

Wat betekent stamwortgehalte precies?

Stamwortgehalte bij bier verwijst naar de concentratie opgeloste stoffen in het wort vóór de gisting. Het wort bevat vooral suikers uit granen zoals gerst, tarwe en haver. Deze suikers vormen de basis voor de gisting waarbij gist ze omzet in alcohol en koolzuur.

Het gehalte geeft je een voorproefje van wat je kunt verwachten. Hoe hoger het gehalte, hoe voller en complexer de smaak wordt. Het beïnvloedt ook het mondgevoel, de schuimkraag en natuurlijk het alcoholpercentage. 

Hoe meet je stamwortgehalte in bier?

Het gehalte wordt gemeten in graden Plato (°P). Eén graad Plato betekent dat 100 gram wort, 1 gram opgeloste stof bevat. Brouwers gebruiken twee hoofdmethoden om het stamwortgehalte te bepalen:

• Hydrometer methode: de hydrometer meet de dichtheid van het wort ten opzichte van water. Je laat het instrument drijven in een monster en leest de waarde af. Deze methode is toegankelijk en solide voor thuisbrouwers.
• Refractometer methode: een refractometer meet de brekingsindex van licht in het wort. Met één druppel krijg je snel een nauwkeurige meting. Deze methode is populair bij professionele brouwers vanwege de snelheid en precisie.

Waarom is stamwortgehalte belangrijk voor bierliefhebbers?

Het gehalte helpt je voorspellen wat je kunt verwachten van een bier. Volgens CBS-cijfers (2024) drinken Nederlanders gemiddeld 75 liter bier per persoon per jaar, waarbij kennis over technische aspecten steeds belangrijker wordt voor bewuste bierkeuzes.

Je kunt bieren grofweg indelen in drie categorieën op basis van hun gehalte. Lichte bieren met 6-10° Plato zoals pilseners, witbieren en lichte saisons zijn verfrissend en doordrinkbaar. Deze bieren bevatten meestal 3-5% alcohol en zijn perfect voor warme dagen of als je meerdere glazen wilt drinken.

Middelzware bieren zitten tussen 11-14° Plato en bieden meer body en complexiteit. IPA's, brown ales en reguliere stouts vallen in deze groep met een alcoholpercentage rond 5-7%. Ze hebben meer karakter dan lichte bieren maar blijven nog goed toegankelijk.

Zware bieren met 15° Plato en hoger zijn echte smaakbommen. Imperial stouts, barleywines en tripels behoren tot deze klasse en bevatten vaak 8-12% alcohol. Deze bieren zijn vol van smaak en vragen om bewuste proeverij vanwege hun intensiteit en complexiteit.

Welke invloed heeft stamwortgehalte op de Nederlandse bieraccijns?

In Nederland deelt de belastingdienst bieren in op basis van het gehalte. Dit systeem bepaalt hoeveel accijns brouwers betalen:

• Categorie 3: tot 7° Plato (€0,338 per liter)
• Categorie 2: 7° tot 11° Plato (€0,845 per liter)
• Categorie 1: 11° tot 15,5° Plato (€1,352 per liter)
• Categorie S: vanaf 15,5° Plato (€1,689 per liter)

Volgens NVWA-gegevens (2024) worden Nederlandse bieren ingedeeld in verschillende accijnscategorieën op basis van het gehalte. Voor speciaalbieren met hogere waarden betekent dit vaak aanzienlijk hogere kosten per fles.

Hoe beïnvloedt het stamwortgehalte de smaak van je bier?

In de brouwwereld is algemeen erkend dat het gehalte niet alleen de alcoholsterkte bepaalt, maar ook de complexiteit van smaken en het mondgevoel beïnvloedt. Deze technische kennis helpt zowel brouwers als liefhebbers bij het begrijpen van bierkarakteristieken.

Bieren met laag gehalte, zoals IPA’s onderscheiden zich door hun lichtere karakter. Ze smaken verfrissender, vaak met een meer uitgesproken bitterheid omdat er minder restsuikers aanwezig zijn om de hopbitters te maskeren. In de afdronk ervaar je deze bieren als droger en helderder.

Bieren met hoog gehalte daarentegen, zoals barleywines en tripels bieden een vollere body en rijker mondgevoel. Hun smaken zijn complexer en gelaagder, waarbij de zoetere afronding zorgt voor meer balans. Deze bieren hebben doorgaans ook een langere afdronk die je langer laat genieten van de verschillende aroma's en smaken.

Veelgestelde vragen over stamwortgehalte

Wat is een normaal stamwortgehalte voor pils? Pilseners hebben meestal een gehalte tussen 8-12° Plato. Nederlandse pilseners zitten vaak rond 10-11° Plato, wat resulteert in ongeveer 5% alcohol.

Kunnen twee bieren met hetzelfde stamwortgehalte verschillend smaken? Absoluut. Het type gist, gebruikte granen, hopsoorten en brouwproces beïnvloeden de uiteindelijke smaak meer dan alleen het gehalte.

Is een hoger stamwortgehalte altijd beter? Nee, het hangt af van je smaakvoorkeur en het moment. Een lichte saison met een laag gehalte kan perfect zijn op een warme zomerdag. In de koude seizoenen doet een bier met een hoog gehalte het goed. 

Hoe verschilt stamwortgehalte van alcoholpercentage? Stamwortgehalte meet suikers vóór gisting, alcoholpercentage het eindresultaat ná gisting. Niet alle suikers worden omgezet, dus de relatie is niet 1-op-1.

Kun je stamwortgehalte proeven in het bier? Getrainde proevers kunnen vaak inschatten welke bieren een hoger gehalte hebben door de zoetheid, body en complexiteit van het bier.

Ontdek stamwortgehalte bij Beerdome

Bij Beerdome begrijpen we dat elk stamwortgehalte zijn eigen charme heeft. We bieden snelle verzending van exclusieve speciaalbieren uit heel Europa. Of je nu houdt van toegankelijke bieren met laag gehalte of juist van complexe imperial stouts: ontdek je nieuwe favoriet in ons dagelijks wisselende assortiment van beschermde biersoorten met het perfecte stamwortgehalte.